Engelleri kaldıran kitap: Kamuda çalışan engelli bireylerin sorunları raporlaştırıldı

Engelli bireylerin fırsatlarda eşit, engelsiz, erişilebilir ve önyargısız bir toplumda insan onuruna yaraşır koşullarda yaşam sürmesi için Memur-Sen Engelliler Komisyonu tarafından oluşturulan “Kamuda Çalışan Engelli Bireylere Yönelik Çalışma Hayatı Araştırması” raporu kitabının tanıtımı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan’ın katılımıyla gerçekleştirildi.

Ankara Kızılcahamam’da düzenlenen programa Bakan Vedat Işıkhan ve Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın’ın yanı sıra Memur-Sen Yönetim Kurulu Üyeleri, bağlı sendikaların genel başkanları ve yönetim kurulu üyeleri, komisyon başkanları, Memur-Sen Engelliler Komisyonu üyeleri ve çok sayıda davetli katıldı.

Programda konuşan Vedat Işıkhan, engellilerin hakları ve mücadeleleri hususunun bugün modern dünyanın ilgi gösterdiği en önemli meselelerden biri olduğunu ifade etti.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak Memur-Sen gibi toplumsal sorunların çözümü noktasında her daim bayrağı göğüsleyen, öncü olan tüm sosyal paydaşlarla bu kıymetli adımları çoğaltmaya çalıştıklarını söyleyen Bakan Işıkhan, “Bugüne kadar Memur-Sen ile imzaladığımız toplu sözleşmelerde ve sosyal diyalog mekanizmalarında engelli kamu görevlilerimizin birçok sorununu çözdük. Engelliler için, merkezi sınavla atama yapılması, aile yardımı ödeneğinin engelli çocuklar için; %50 artırımlı ödenmesi, Tayin kolaylığı, mazeret izni, gece vardiyası ve nöbetlerden muaf tutulma, kamu konutlarında öncelik sağlanmasını, engellilerin kamu konutlarında oturma süresinin 5 yıldan 6 yıla çıkarılmasını hayata geçirdik. Ayrıca Sağlık Uygulama Tebliği ile engellilerimizin kullandığı malzemelerde devletimizin gücü doğrultusunda önemli iyileştirmeler yaptık. Bu alandaki yıllara sâri kazanımlarımıza her geçen gün yenilerini ekleme gayretlerimiz aralıksız sürüyor” dedi.

Işıkhan: Fırsat ve hizmetleri geliştiriyoruz

Konuşmasında Ağustos ayında başlayacak olan 8. Dönem Toplu Sözleşme sürecine değinen Bakan Vedat Işıkhan, engelliler adına bahsedilen sorunların çözümü için Engelliler Komisyonu Başkanı Ahmet Dönmez’in ve Engelli Memur-Sen’in hazırlamış olduğu raporu da istişare edeceklerini söyledi.

Sosyal diyalog sürecinde Memur-Sen ile sürekli iletişim halinde olduklarını belirten Vedat Işıkhan, “Engelli vatandaşlarımızın; ayrımcılığa maruz kalmadan, eğitimle, istihdamla üretken olmalarını sağlayacak imkânlardan yararlandırılması, Bakanlık olarak en önemli görevimizdir. İstihdam aynı zamanda bireylerin çalışma hayatında yer almaları ve toplumsal hayata etkin katılımın da en önemli koşullarından birisidir. Bu sebeple engelli bireylerin hayatın her noktasında yer alabilmeleri için, istihdam fırsatlarının çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu fırsat ve hizmetleri sürekli geliştiriyor ve çeşitlendiriyoruz. Engelli bireylerin çalışma hayatına yönelik atılmış en önemli adımlardan birisi olan; hem kamuda hem de özel sektörde engelli çalıştırma zorunluluğu konusundaki güncellemelerimiz devam ediyor. Ayrıca, bu zorunluluğa uymayan işverenlerden tahsil edilen idari para cezalarını da yine engelli ve eski hükümlü vatandaşlarımızın istihdamını destekleyen projelerde kullanarak bu alana önemli katkılar sağlıyoruz” diye konuştu.

Geçtiğimiz ay bakanlığın Engelsiz İŞKUR Platformu ve Engelli İstihdamı Reform Paketini açıkladıklarını da hatırlatan Bakan Işıkhan, kurulan bu platform ile engelli bireylerin hibe başvurusunda bulunabileceğini ve iş ilanlarına hızlı şekilde ulaşabileceklerini belirtti.

“Engelli projeleri doğrudan komisyona gidecek”

Paket kapsamında otizm spektrum bozukluğu, down sendromu ve serebral palsi gibi özel gereksinimleri olan bireylerin, iş hayatına kazandırılmasına yönelik olarak ilk kez Destekli İstihdam Projesi’ni hayata geçirdiklerini söyleyen Işıkhan, “Amacımız; engelli kardeşlerimizi bir işe yerleştirmenin yanı sıra, bu iş yerinde uzun süre kalarak yerleştiği işe, uyum sağlamasına destek olacağız. Ayrıca Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezalarını Kullanmaya Yetkili Komisyon Yönetmeliği’nde yaptığımız değişiklikle, Engelli Projeleri artık doğrudan komisyona götürülecek. Şunu tüm samimiyetimle ifade etmek isterim ki biz; işçisi, işvereni, memuru, emeklisi, çiftçisi, esnafı, yaşlısı, genci, kadını, erkeğiyle bir bütün olduğumuzda her türlü sorunu çözebilecek, her türlü eksikliği giderecek güce ulaşabilen bir milletiz. Bizler, bu hususta üzerimize düşen sorumlulukları yerine getirirken, paydaşlarımızın ve vatandaşlarımızın da üzerine düşeni yapacağına yürekten inanıyorum” diye konuştu.

Programda konuşan Genel Başkan Ali Yalçın, Memur-Sen Engelliler Komisyonu ve Memur-Sen Akademi öncülüğünde, Doç. Dr. Mahmut Çitil ve Doç. Dr. Sami Pektaş’ın katkılarıyla alanında en kapsamlı raporu olan “Engellilerin Çalışma Hayatı ve Erişilebilirlik Analiz Raporu”nun tanıtımını yapacak olmanın heyecanını yaşadıklarını söyledi.

Türkiye’de özellikle 2000’li yıllar itibariyle Engelli bireylerin ve ailelerinin yaşamlarını kolaylaştıran politikalar üretildiğini söyleyen Ali Yalçın, sağlık, eğitim, toplumsal yaşama katılım, sosyal haklar ve istihdam alanlarında önemli ilerlemeler kat edildiğinin altını çizerek “Engelliler için ayrılan bütçe ve kamuda engelli istihdamı artırılmış, evde bakım imkânları geliştirilmiş, erişilebilirlikle ilgili önemli adımlar atılmıştır. Ancak, raporumuzda da ortaya konulduğu gibi; hala olması gerekenin epeyce uzağındayız. Sayın Cumhurbaşkanımızın 2030 Engelsiz Vizyon Belgesinde ifade ettiği hedeflerin gerisindeyiz. Kısacası mesele, haklar konusunda mevzuattaki eksikliklerin tamamlanması, uygulamalardaki sorunların da giderilmesidir” ifadelerini kullandı.

“Çözülmesi gereken konuların farkındayız”

Memur-Sen Engelliler Komisyonu’nun eksikliklerin ve sorunların giderilmesi için önemli çalışmalar yaptığını ifade eden Yalçın, Memur-Sen olarak bugüne kadar engellilerle ilgili birçok konuyu toplu sözleşme masasına taşıdıklarını ve önemli kazanımlar elde ettiklerini dile getirdi.

Konuşmasının devamında; engellilerin kamuya atanırken genel hükümlerin dışında tutularak bağımsız bir merkezi sınavla atama yapılmasını, kendisi veya bakmakla yükümlü olduğu aile bireylerinden birisi engelli olan personele tayin kolaylığı, mesai saatinde saatlik izin verilmesini, gece vardiyası ve nöbetlerden muaf tutulmasını, engelli ve engelli yakını olan memurlara kamu konutlarından yararlanmada öncelik verilmesi, engelli memurların mesai saatlerinin, özür durumları da dikkate alınarak diğer memurlardan farklı şekilde düzenlenmesini, aile yardımı ödeneğinin engelli çocuklar için yüzde 50 artırımlı ödenmesini ve engellilerin kamu konutlarında oturma süresini 1 yıl daha artırarak 5 yıldan 6 yıla çıkarılmasını her imkan ve platformda verdikleri mücadele ile kazanıma dönüştürdüklerini ifade eden Ali Yalçın, hala çözülmesi gereken sorunların bulunduğuna dikkat çekti.

Yalçın: İstihdam da fırsat eşitliği sağlanmalı

Genel Başkan Yalçın, raporda ve çalıştaylar neticesinde ortaya tespit edilen sorunları şu şekilde sıraladı;

• Türkiye’de çalışabilir engellilerin işgücüne katılımı artırılmalıdır. Bu kapsamda öncelikle,                                                        
• İstihdamda fırsat eşitliği sağlanmalı;                                                                        
• % 70’in üzerinde olan engelli işsizliği ile mücadele edilmeli;                                                  
• 4 Milyon kamu görevlisine karşılık, mevzuat gereği %3 engelli istihdam edilmeli böylece kamudaki yaklaşık 70 bin olan engelli birey istihdamı artırılmalı;
• İstihdamda fırsat eşitliği için de okul öncesinden başlayarak eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalı;
• Fırsat eşitliği açısından hizmet içi eğitimlerin tümü engelliler açısından erişilebilir olmalı ve
• Engellilerin kariyer yolculuğunda karşılaştığı görünmez bariyerler kaldırılmalıdır.
• Kamuda ağırlıkla Yardımcı Hizmet Sınıfında hizmetli veya Büro Hizmetlerinde düz memur olarak istihdam edilen engelliler, mesleki yetkinlik ve liyakatleri dikkate alınarak bütün hizmet sınıflarında istihdam edilmeli,
• Kamuya ait tüm binalar yüzde yüz erişilebilir hale getirilmelidir.
• İşyerinde engellilere yönelik mobbing, şiddet ve ayrımcılıkla etkin mücadele yürütülmelidir.
• Türkiye’de engelli istatistiklerine ilişkin sağlıklı ve güncel veri sorunu giderilmeli, periyodik olarak güncel istatistikler kamuoyuyla paylaşılmalıdır.
• Engellilere yönelik politika yapım ve uygulama izleme süreçlerine sosyal paydaşların etkin katılımı sağlanmalıdır.
• Toplumun engelliye bakışının daha sağlıklı hale getirilmesi için farkındalık çalışmaları artırılmalıdır.
• Engelli haklarının insan haklarının ayrılmaz bir parçası olduğu bilinciyle ülkemizin tarafı olduğu uluslararası sözleşmelere titizlikle uyulmalı, “5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun” ve ilgili tüm mevzuat uluslararası normlarla uyum sağlamalıdır.
• Engelli kardeşlerimizin sosyal yaşama bağımsız, etkin ve eşit katılımının önündeki tüm fiziki, ekonomik, psikolojik bariyerler kaldırılmalıdır.

Bu taleplere ek olarak ilave kademe ilerlemesinde aranan 2 yıl görev şartı, 1 yıl olarak ve her 2 yılda 1 derece artışı verilmesi gerektiğini hatırlatan Yalçın, “Engelli kamu görevlilerinin; emekli aylığı ve ikramiyesi 25 yıldan az olmayacak şekilde değerlendirilmelidir. Yıllık izin hakları, mazeret, süt ve doğum izinleri pozitif ayrımcılık kapsamında artırılmalıdır. Kamu görevlilerine gelir vergisi sabitlensin teklifimizle engelli kamu görevlileri için de muafiyet tamamen sağlanmalıdır. En önemli hususlardan ve en çok beklentilerden birisi yeşil pasaport ile ilgili olduğunu biliyoruz. Bu noktada adım atılarak engelliler için özel bir düzenleme yapılmalıdır. Elbette yapılması gerekenler bunlarla sınırlı değil… “Engellilerin Çalışma Hayatı ve Erişilebilirlik Analiz Raporu” sorunlar ve çözüm önerilerine kapsamlıca yer vermektedir” diye konuştu.

“Vahşi soykırım aralıksız devam ediyor”

Engelli bireylerin taleplerinin yanı sıra Gazze’de yaşanan soykırıma da dikkat Çeken Ali Yalçın, “Gazze’de yüzyılın soykırımı yaşanıyor. On binlerce kardeşimiz yaşamını yitirirken, on binlercesi de yaşamlarının geri kalanını engelli olarak sürdürmeye mahkûm ediliyor. Neredeyse 2 yıldır dünyanın bu en vahşi soykırımı aralıksız devam ediyor. Ben bu vesileyle bir kez daha “Nehir’den Denize Özgür Filistin” diyor, Gazze’deki soylu direnişi selamlıyor, Siyonist soykırımcıları ve ortaklarını lanetliyorum” dedi.

Ahmet Dönmez: Bu rapor önemli bir yol haritası niteliğindedir

Memur-Sen Engelliler Komisyonu Başkanı Ahmet Dönmez ise, her alanda engellerin ortadan kaldırılması, sorunları anlayarak çözüm üretecek politikaların hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.

“Biz engelli olabiliriz ama en büyük mücadeleyi biz veririz” diyen Dönmez, kendilerinin sadece devletten çözüm bekleyen değil çözüme destek olan tarafta olduklarını belirtti. Mevcut raporu devletin engelliler için yapacağı çalışmalara destek olması amacıyla hazırlandığını söyleyen Ahmet Dönmez, “Bu noktada Raporumuz; her biri kendi alanında özel olan engelli kardeşlerimizin yaşamış olduğu sorunları ve zorlukları ortadan kaldırmaya yönelik önemli bir yol haritası niteliğindedir. Bu rapor, engellilerin sosyal, ekonomik ve kültürel hayata tam ve etkin katılımına imkân sağlayacak düzenlemeleri içermektedir. Raporumuzun, devlet büyüklerimize ve karar alıcı yöneticilere rehberlik edeceğine inanıyoruz” dedi.

“Emekli aylıklarımız düşük kalıyor”

Dönmez, konuşmasını şu sözlerle tamamladı: Kamu görevlisi engelli kardeşlerimizin birçok sorunu var. Bu sorunların önemli bir kısmı ağustos ayında yapılacak toplu sözleşmede çözülebilir. Devletimiz bu sorunları çözebilecek güçte olduğunu biliyoruz. Diğer bireylere göre çalışma hayatı bizim için çok daha zor. Bu yüzden daha fazla yıpranıyor ve daha erken emekli oluyoruz. Fakat sistem nedeniyle emekli aylıklarımız çalıştığımız süreye göre hesaplanıyor ve çok düşük kalıyor. Bu noktada devletimizin sosyal devlet anlayışıyla düzenleme yapması gerekiyor. Erken emeklilik nedeniyle birçok engelli arkadaşımız yeşil pasaporttan faydalanamıyor. Bu noktada bir iyileştirme yapılmasını bekliyoruz. Çalışma ortamından ulaşıma, hizmeti yapmak için gerekli ekipmandan hizmet içi eğitime kadar birçok alanda yaşanan sorunlara yönelik öneriler var. Bu konulara ilişkin Raporumuzun hayırlı olmasını temenni ediyor, raporun hazırlanması aşamasında emek veren, gayret gösteren Engelli Memur-Sen’imizin her bir ferdine teşekkür ediyorum.”

Gerçekleştirilen konuşmaların ardından Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Mahmut Çitil kamu görevlilerinin talep ve beklentilerini içeren bir sunum gerçekleştirdi. Program çekilen hatıra fotoğrafıyla tamamlandı.